Odkrycie zdrady jest trudnym doświadczeniem, które budzi w nas ogromne emocje, a także uderza w naszą pewność siebie. "Zdrada może wzbudzić lęk przed porzuceniem i obawę o to, że być może nie jest się wystarczająco dobra dla partnera" - rozmawiamy z K. Leą Jarmołowicz o wszystkich odcieniach zdrady fizycznej.
Spis treści
Kiedy mówimy o zdradzie fizycznej?
K. Lea Jarmołowicz: Zdrada fizyczna to sytuacja, w której jeden z partnerów angażuje się, bez zgody drugiego, w działania o charakterze seksualnym z kimś innym niż jego obecny partner, naruszając zaufanie i wierność w relacji. Obejmuje to różne formy kontaktów fizycznych, które są zwykle uważane za nielojalne w kontekście związku. Przykłady zdrady poza angażowaniem się w stosunki seksualne z osobą spoza związku to także pocałunki, przytulanie czy inne formy fizycznej bliskości, angażowanie się w interakcje seksualne lub emocjonalne przez internet, takie jak cyberseks. Ważne jest zrozumienie, że definicja zdrady fizycznej może się różnić w zależności od wartości, oczekiwań i granic obowiązujących w danym związku. Niektóre pary mogą ustalić, że zbliżenie seksualne z inną osobą jest w porządku na przykład pod warunkiem, że druga osoba jest przy tym obecna. Ile par tyle zasad. Dlatego podstawą jest szczera i otwarta komunikacja i jasne jednoznaczne ustalenie granic. Po to, by uniknąć nieporozumień i nienaruszania zaufania między partnerami.
Załóżmy, że dowiedziałyśmy się o zdradzie partnera/męża przypadkiem. Jaki jest najczęściej mechanizm: wygarniamy wszystko, czy nie dowierzamy, zaprzeczamy? A może zbieramy dowody i czekamy na odpowiedni moment, żeby zaskoczyć drugą połówkę?
Reakcje mogą być bardzo zróżnicowane i zależą od wielu czynników m.in. osobowości, historii i długości związku, okoliczności, w jakich doszło do zdrady, poziomu aktualnego zaufania do partnera. W związku z tym nie ma jednej uniwersalnej reakcji, ale istnieje kilka często występujących mechanizmów obronnych i reakcji emocjonalnych osób zdradzanych. Często po odkryciu zdrady partnerzy doświadczają silnych emocji złości, żalu, smutku czy lęku. W pierwszym momencie reakcje te mogą być bardzo intensywne, a osoba zdradzona może odczuwać potrzebę „wygarnięcia wszystkiego”, aby jak najszybciej zrozumieć, co się stało, że do zdrady doszło.
Niektóre osoby reagują na zdradę niechęcią do przyjęcia tej rzeczywistości. Mogą doświadczać początkowego szoku i trudności w zaakceptowaniu, że to wydarzenie ma miejsce. To nierzadko prowadzi do zaprzeczania i szukania innych, bardziej pozytywnych interpretacji tych wydarzeń, aby nie musieć mierzyć się z konsekwencjami zdrady i na przykład konfrontowania partnera, co mogłoby skutkować rozstaniem. Niektórzy po odkryciu zdrady, decydują się ukrywać ten fakt, aby zebrać dowody lub informacje potwierdzające, zanim podzielą się tym z partnerem. Jest to czasami podejście strategiczne, mające na celu lepsze zrozumienie sytuacji lub przygotowanie się do trudnej rozmowy, a często też rozwodu. Licząc, że niewiedzący partner nadal będzie zdradzał, a dzięki utrzymaniu tajemnicy, mają szansę na zebranie dowodów do rozwodu z orzekaniem o jego winie.
U niektórych osób zdarza się, że wycofują się i zamykają emocjonalnie, dystansując się od partnera. Ten mechanizm obronny ma na celu ochronę przed większym bólem.
Niektórzy zaczynają rozważać swoje opcje i decydować w tym dystansie, jak chcą postąpić dalej. Mogą zastanawiać się nad możliwością psychoterapii, zakończeniem związku lub próbą odbudowy zaufania. Wszystkie reakcje nie są wzajemnie wykluczające się, a osoba zdradzona może doświadczać różnych faz w różnych momentach. Każdy związek jest jednak inny i reakcje na zdradę są zazwyczaj bardzo indywidualne.
Czy są jakieś etapy, które czujemy po zdradzie? Złość, poczucie beznadziejności, chęć zemsty?
Odkrycie zdrady może prowadzić do różnorodnych i złożonych reakcji emocjonalnych, które często ewoluują w pewne etapy. Te etapy nie muszą zachodzić w określonej kolejności, a różne osoby mogą doświadczać różnych emocji w różnych momentach. Kilka jednak jest zwykle wspólnych dla większości osób, które doświadczyły zdrady. W pierwszym etapie osoba zdradzona doświadcza intensywnych emocji, jest zdezorientowana. Te emocje mogą być przytłaczające i trudne do kontrolowania. Osoba zdradzona traci zaufanie, dlatego może mieć poczucie beznadziejności. W kolejnym etapie zaczyna rozważać, zastanawiać się, czy związek ma szansę przetrwania, czy warto go kontynuować i pracować nad odbudowaniem zaufania. W niektórych przypadkach reakcją na zdradę może być początkowe zaprzeczanie i szukanie innych źródeł winy lub wytłumaczeń dla zachowania partnera.
Nierzadko pojawia się etap chęci zemsty na partnerze, czyli pragnienia sprawiedliwości lub zadośćuczynienia. Chociaż zemsta nie zawsze jest konstruktywna, wiele osób może przeżywać tę potrzebę w reakcji na zdradę, by rozładować swoje napięcie, z którym sobie nie radzi i aby partner też poczuł jej ból. Dużo osób przechodzi także etap zamykanie się emocjonalnego, starając się ochronić przed dalszym bólem. To prowadzi zwykle do dystansowania się od partnera.
Ostatecznym etapem może być akceptacja nowej rzeczywistości lub decyzja o rozpoczęciu wspólnej psychoterapii, aby pomóc w zrozumieniu i przezwyciężeniu trudności w związku. Warto podkreślić także i w tej kwestii, że te etapy nie muszą być jednoznaczne, bo każdy związek jest unikalny. Reakcje na zdradę są zazwyczaj indywidualne, a przejście przez te etapy może wymagać czasu, wsparcia oraz otwartej komunikacji między partnerami.
Dlaczego zdrada fizyczna tak bardzo boli?
Ból związany ze zdradą fizyczną jest zazwyczaj złożony, ponieważ ingeruje w wielorakie aspekty emocjonalne, psychologiczne i społeczne życia danej osoby. Naprawienie związku po zdradzie wymaga czasu, wysiłku obu partnerów, otwartej komunikacji i w wielu przypadkach, wsparcia terapeutycznego. Zdrada fizyczna stanowi naruszenie zaufania w związku, a ono jest fundamentem zdrowej relacji. Utracone bezpieczeństwo emocjonalne pozostawia osobę zdradzoną z poczuciem osamotnienia i zagrożenia. Odkrycie, że partner szuka fizycznego zaangażowania z kimś innym, podburza poczucie własnej atrakcyjności, obniżenia poczucia wartości i wzbudzać może silne poczucie odrzucenia. Odkrycie zdrady wymaga konfrontacji z bolesną rzeczywistością, która może być trudna do zaakceptowania. Osoba zdradzona musi zmierzyć się z faktem, że jej zaufanie zostało złamane. W związku często składamy sobie obietnice lojalności, wierności i oddania. Zdrada jest naruszeniem tych obietnic, więc niszczy stabilność i fundamenty, na jakich stoi związek.
Często wstydzimy się powiedzieć komuś o zdradzie i jesteśmy sami z tymi emocjami. Czy wyznanie tego na przykład przyjaciółce sprawi, że poczujemy się w jakimś minimalnym stopniu lepiej?
Wyznanie o zdradzie jest często bardzo trudne i nierzadko wiąże się z silnymi emocjami, takimi jak wstyd czy lęk przed oceną innych. Jednak dzielenie się trudami i swoimi uczuciami z zaufaną osobą, daje szansę na otrzymanie wsparcia emocjonalnego, którego z pewnością w takiej sytuacji potrzebujemy. Samo wysłuchanie nas przynosi często odrobinę ulgi i pozwala rozładować silne emocje towarzyszące sytuacji. Dzięki takiemu wsparciu nie wzmagamy poczucia osamotnienia w tak trudnym momencie. Dzielenie się emocjami, pomaga rozładować napięcie i obniżyć stres związany z tymi okolicznościami. Przyjaciółka może też spojrzeć na sytuację z zewnątrz i dostarczyć innej perspektywy, co może być pomocne w zrozumieniu sytuacji, ale też uczuć, co może skutkować w podjęciu dalszych decyzji. Takie wsparcie może pomóc zaplanować dalsze kroki i rozważyć różne opcje. Ważne jest, aby wybrać osobę, której ufamy i która szanuje naszą prywatność. Dlatego niektóre osoby mogą preferować przemyślenie sytuacji z profesjonalnym wsparciem psychoterapeuty, dającym niejako gwarant zachowania tajemnicy, bez oceniania.
Często kiedy odkryjemy zdradę partnera/partnerki mamy odruch, żeby dowiedzieć się jak najwięcej. Kto to? Od kiedy? Ile ma lat? Gdzie się spotykali? Dlaczego? A im więcej wiemy, tym bardziej nas to później dręczy? Czy nie dokładamy sobie w ten sposób jeszcze więcej cierpienia?
Odkrycie zdrady jest trudnym doświadczeniem, więc w silnych emocjach chcemy często poznać jak najwięcej szczegółów. Warto jednak zastanowić się nad konsekwencjami i korzyściami poznania ich. Owszem, poznanie więcej informacji może być pomocne w zrozumieniu, co dokładnie się wydarzyło, aby zrozumieć kontekst i przyczyny zdrady. Jednak poznanie szczegółów zdrady, może prowadzić do przeżywania dodatkowego cierpienia. Szczegóły te mogą się utrwalać w pamięci i być trudne do przezwyciężenia. Czym innym jest chęć zrozumienia, co do tego doprowadziło, a czym innym wiedza szczegółowa, co do przebiegu różnych okoliczności albo wyglądu osoby, z którą partner nas zdradzał. Dokładne opisywanie sytuacji może wzmacniać traumatyczne obrazy, co może dalej znowu utrudnić proces „leczenia się”, po tych wydarzeniach. Wiedza o szczegółach zdrady może sprawić, że będzie trudniej zapomnieć o zdarzeniu i iść dalej.
Wiedza o szczegółach może pomóc w zbudowaniu bardziej obiektywnego obrazu całej sytuacji, co może być istotne oczywiście przy podejmowaniu decyzji o przyszłości związku. Ale zbyt szczegółowe informacje mogą wzmacniać obsesyjne myśli, co będzie wpływało na pogorszenie się stanu psychicznego.
Jednocześnie zdobycie wiedzy na temat zdrady może dawać poczucie większej kontroli nad sytuacją, co może być istotne w kontekście przejmowania inicjatywy w etapie bezradności związanej ze zdradą partnera. Decyzja o pytanie o szczegóły zdrady powinna być świadoma i zależeć od indywidualnych potrzeb, zdolności do radzenia sobie z informacjami osoby zdradzonej. Istotna jest ta gotowość do przejścia przez trudne stany emocjonalne. Dlatego warto zastanowić się, czy i które szczegóły, rzeczywiście pomogą w procesie uzdrowienia, a które mogą wprowadzić dodatkowy ból i przyczynić się jedynie do wzmagania cierpienia. A to nie będzie pomocne w przezwyciężeniu kryzysu związanego ze zdradą.
Czy zdrada fizyczna podkopuje naszą pewność siebie?
Najczęściej istotnie podważa pewność siebie osoby zdradzonej. Zdrada zwykle jest postrzegana jako akt odrzucenia i utraty akceptacji nas przez partnera. Osoba zdradzona szuka w sobie też powodów, jak przyczyniła się do zdrady, co może wpływać na obniżenie jej poczucia wartości. Nierzadko zaczyna porównywać się z osobą, z którą partner ja zdradził. To porównywanie może prowadzić do obniżenia poczucia swojej atrakcyjności. Czy to w kwestiach cielesnych, czy pozycji. Zdrada często wywołuje też utratę zaufania do siebie samej. Pojawiają się pytania: Dlaczego nie zauważyłam wcześniej, co się dzieje? Dlaczego nie zwracałam uwagi? To podkopuje właśnie poczucie własnej wartości i samoocenę.
Zdrada może wzbudzić lęk przed porzuceniem i obawę o to, że być może nie jest się wystarczająco dobra dla partnera, a więc znowu podważa poczucie własnej atrakcyjności.
Warto jednak podkreślić, że poczucie wartości i pewność siebie to procesy, które mogą być rozwijane i odbudowywane. Psychoterapia indywidualna czy/i partnerska, wsparcie bliskich, mogą zwiększyć samoakceptację i odbudować pewność siebie po doświadczeniu zdrady.
Czy zdradę można wybaczyć?
To zależy od wielu czynników – kto, kiedy, w jakich okolicznościach, kogo i co zrobi po niej. Jest wiele związków i małżeństw, które przetrwało zdradę i tak samo wiele, które nie przetrwały.
Czy w przypadku zdrady fizycznej czas leczy rany?
Czas może być ważnym czynnikiem w procesie leczenia emocjonalnych ran po zdradzie fizycznej w związku, ale samo upływanie czasu nie gwarantuje automatycznie uzdrowienia. Leczenie ran związanych ze zdradą fizyczną zazwyczaj wymaga świadomej pracy obu partnerów nad naprawą związku i to ta praca przede wszystkim, a nie sam upływający czas, daje realną szansę na odbudowanie relacji albo nierzadko – zbudowanie jej na nowo. Fundamentem do przepracowania zdrady jest komunikacja, zrozumienie przyczyn, praca nad zaufaniem, odbudowa intymności, praca nad wspólnym i indywidualnym rozwojem, a często także psychoterapia partnerska, gdzie profesjonalny psychoterapeuta par może pomóc w prowadzeniu rozmów odbudowujących relację, rozumieniu wzajemnych uczuć i wsparciu w procesie naprawy związku. Każdy związek jest inny i proces naprawy po zdradzie zwykle jest trudny i oczywiście wymaga czasu. Nie zawsze związek jest w stanie się zregenerować, ale w niektórych przypadkach, z wysiłkiem i zaangażowaniem obu stron, może dojść do uzdrowienia relacji.
Zdradę fizyczną częściej wybaczają kobiety w związkach z długim stażem czy krótkim?
Nie znam statystyk i nie sądzę, żeby ktoś je prowadził. Z mojego doświadczenia w gabinecie powiedziałabym, że pół na pół.
Bardziej boli zdrada fizyczna czy zdrada emocjonalna?
Zależy kogo. To, jak coś boli, nie jest kwestią rodzaju zawodu, a tego, o czym mówiłam wcześniej. Okoliczności, relacji i osobowości partnerów.
Czy związek po zdradzie jest możliwy?
Oczywiście, że jest możliwy, ale wszystko zależy od tego, co zrobi partner, który dopuścił się zdrady i jaka była relacja, zanim do niej doszło, a także czy partner zdradzany będzie w stanie wybaczyć.
Jak budować związek, jeśli nie chcemy zakończyć relacji, po zdradzie fizycznej? Co jest najtrudniejsze w jego odbudowaniu?
Odbudowa związku jest zwykle trudnym i długotrwałym procesem, ale jest możliwa. Pod warunkiem że obie strony są gotowe do pracy nad relacją i są zaangażowane w naprawę zaistniałych problemów. Wymieniłabym tu kilka istotnych elementów:
Jednak nie zawsze jest możliwe odbudowanie związku po zdradzie.
Niektóre związki mogą nie wytrzymać skutków zdrady, a decyzja o kontynuowaniu lub zakończeniu związku zależy od indywidualnych okoliczności i uczuć osób zaangażowanych.
Czy pierwszy kontakt fizyczny po zdradzie jest trudny?
To zależy, ale z pewnością jest to w jakimś stopniu trudne. Część osób czuje obrzydzenie do partnera, który zdradził, nie chce być na przykład dotykanym. Ale naprawdę to jest bardzo złożone i indywidualne. Ile ludzi, tyle reakcji.
Czy często kobiety wybaczają zdradę partnerowi, bo nie chcą rozpadu rodziny lub boją się opinii innych i tkwią w związkach bez przyszłości?
Nie ma takich statystyk. W gabinecie natomiast widzę, że zdradzają obie strony. Mam wrażenie, że kiedyś po prostu nie mówiło się tak dużo o zdradach kobiet, a znowu zdrady były przypisywane publicznie mężczyznom, ale to stereotypy. Z moich doświadczeń wynika, że zdradzają niestety obie płcie i motywy, żeby zostawać w relacji, są podobne. Często właśnie partnerzy mówią o tym, że zostają „dla dzieci”, ale tak naprawdę to sądzę, że to tylko mechanizm obronny, bo z pewnością część ich samych nie chce się po prostu rozstać.
Czy po zdradzie i zakończeniu związku chętnie wchodzimy w kolejny, czy mamy uraz?
Część ma uraz i potrzebuje dużo czasu, by zaufać od nowa. W nowe relacje wchodzą z większą ostrożnością. Ale są też tacy, którzy przepracowali zdradę i pomimo że się rozstali, to są w stanie wejść w nowy związek i nie są nadmiarowo ostrożni. To zależy dużo od osobistych doświadczeń i okoliczności.
Karolina Lea Jarmołowicz – psycholożka, psychoterapeutka, założyciel i szefowa Ośrodka CENTRUM. Członek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Stowarzyszenia INTRA. Pracuje w podejściu integracyjnym.
